Cały świat zmaga się z epidemią koronawirusa. Wydaje się, że jesteśmy w najgorętszym okresie, kiedy wiele organów, instytucji, ale i prywatnych przedsiębiorców podejmuje wiele szybkich i zdecydowanych decyzji, które w normalnych warunkach (jeszcze parę miesięcy temu) byłyby uznane za co najmniej nieprawdopodobne. Sport jest jedną z tych dyscyplin, które mocno odczuły (a pewnie jeszcze bardziej odczują) skutki panującej epidemii. Ostatnio sportowym, piłkarskim tematem numer jeden jest odpowiedź na pytanie: czy i jak przeprowadzić rozgrywki piłkarskie? A jeśli je zakończyć na tym etapie, to co z klasyfikacją drużyn, awansami, spadkami, pucharami itd.? Również i Zarząd PZPN na nadzwyczajnym posiedzeniu w związku z zagrożeniem epidemicznym podjął decyzje w sprawie kontynuacji rozgrywek piłkarskich w Polsce. Warto przyjrzeć się dokładniej temu, co postanowił Zarząd w dniu 12 marca 2020 r.
Na początek moja uwaga ogólna: rozgrywki zostały zawieszone i z tym nie zamierzam dyskutować (prywatnie uważam, że bardzo dobrze i nie było innego rozwiązania!). Dlatego skupię się na tym, co mnie jako prawnika (i kibica zarazem) interesuje bardziej: co stanie się z drużynami zajmującymi aktualnie miejsca w strefach spadkowych w przypadku niemożności rozegrania pozostałych spotkań w ramach poszczególnych klas rozgrywkowych.
I tutaj „z pomocą” przychodzi nam uchwała Zarządu PZPN (dalej „Uchwała o zakończeniu rozgrywek”), zgodnie z którą: „W sytuacji, gdy decyzja właściwych władz administracyjnych skutkować będzie brakiem możliwości rozgrywania oficjalnych meczów piłkarskich na terytorium Polski lub części jej terytorium, rozgrywki mogą zostać zakończone pomimo nierozegrania wszystkich zaplanowanych meczów, na podstawie decyzji zarządu PZPN, Komisji ds. Nagłych PZPN lub Zarządów Wojewódzkich Związków Piłki Nożnej.
[…] Jako kolejność drużyn w końcowej tabeli rozgrywek sezonu 2019/2020 przyjmuje się kolejność drużyn w tabeli po ostatniej rozegranej kolejce rozgrywek. Za ostatnią rozegraną kolejkę rozgrywek przyjmuję się tę, w ramach której zostały rozegrane wszystkie zaplanowane mecze lub w sytuacji nierozegrania pojedynczych meczów zostały one zweryfikowane, zgodnie z postanowieniami regulaminów rozgrywek lub Uchwały nr IX/140 z dnia 3 i 7 lipca 2008 roku zarządu PZPN w sprawie organizacji rozgrywek w piłkę nożną.”[i]
Rozwiązanie to jest z pewnością co najmniej kontrowersyjne. Jest ono bowiem krzywdzące najbardziej dla zespołów, które aktualnie znajdują się w strefach spadkowych poszczególnych klas rozgrywkowych. Zresztą drużyny te (w tym bliska mojemu sercu Stal Stalowa Wola) wyraziły swój sprzeciw wobec takiego rozwiązania[ii]. I bardzo dobrze się stało, bowiem w mojej ocenie postanowienia przedmiotowej uchwały Zarządu PZPN nie znajdują podstaw w obowiązujących przepisach regulujących rozgrywki piłkarskie w Polsce. Co więcej, stoją w sprzeczności z tymi regulacjami.
Jako przykład podam rozgrywki o Mistrzostwo II Ligi w sezonie 2019/2020. Zacznijmy od wskazania, jakie przepisy regulują sposób przeprowadzenia tych rozgrywek. Wskazać tutaj należy:
- Statut PZPN (dalej „Statut PZPN”)[iii] – wskazujący ogólne upoważnienie do regulacji rozgrywek piłkarskich w Polsce,
- Uchwała nr IX/140 z dnia 3 i 7 lipca 2008 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie organizacji rozgrywek w piłkę nożną (dalej „Uchwała Ogólna”)[iv] – określająca ogólne warunki prowadzenia rozgrywek piłkarskich,
- Uchwała nr IV/50 z dnia 24 kwietnia 2019 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej w sprawie przyjęcia Regulaminu Rozgrywek Piłkarskich o Mistrzostwo II ligi na sezon 2019/2020 (dalej „Uchwała 2 Liga”)[v] – określająca konkretne zasady przeprowadzanie rozgrywek o Mistrzostwo II Ligi w obecnym sezonie rozgrywkowym.
Do pełnego zobrazowania sytuacji niezbędne będzie jeszcze powołanie Rozporządzeń Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2020 r. (o ogłoszeniu na obszarze RP stanu zagrożenia epidemicznego) oraz z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (dalej „Rozporządzenie”)[vi].
Zacznijmy od tego, że oczywiście, na mocy Statutu PZPN jest upoważniony do określania zasad przeprowadzania rozgrywek piłkarskich w Polsce. W tym celu właśnie w 2008 r. PZPN określił w Uchwale Ogólnej sposób prowadzenia tych rozgrywek. Dodatkowo przed rozpoczęciem każdego sezonu PZPN określa warunki rozgrywek w danym sezonie (np. Uchwała 2 Liga).
Teraz na chwilę odwrócę kolejność. W Uchwale o zakończeniu rozgrywek, jasno wskazano, co w sytuacji, jeżeli nie będzie możliwości rozegrać oficjalnych meczów piłkarskich – wtedy można wcześniej zakończyć rozgrywki. I co wtedy… wtedy przyjmujemy kolejność drużyn w tabeli po ostatniej rozegranej kolejce rozgrywek. Niby wszystko w porządku, przecież PZPN jest władny do ustalania zasad przeprowadzenia rozgrywek piłkarskich. Jednak uprawnienie to podlega pewnym ograniczeniom, które… sam PZPN na siebie nałożył.
Zgodnie bowiem z § 16 ust. 1 i 3 Uchwały Ogólnej „Zawody w rozgrywkach mistrzowskich rozgrywane są systemem mecz i rewanż (każdy z każdym), przy czym drużyny spotykają się ze sobą dwukrotnie, po jednym razie na własnym boisku. […] Przed rozpoczęciem mistrzostw właściwy organ prowadzący rozgrywki ogłasza regulamin tych rozgrywek, który nie może być zmieniany w czasie trwania mistrzostw.” Uchwała o zakończeniu rozgrywek w zakresie, w którym zmienia zasady końcowej klasyfikacji jest oczywiście sprzeczna z zasadami rozgrywek ustalonymi przez PZPN. Regulamin to nic innego jak swoista umowa pomiędzy organizatorem (tutaj PZPN) i uczestnikiem (tutaj klub piłkarski). Innymi słowy: PZPN ustalił regulamin i zapewnił, że jest on niezmienny. Co więcej wskazał w sposób wyraźny (przepis poprzedza nawet zapis o niezmienności regulaminu, co może świadczyć o pewnej nadrzędności tej zasady), że każdy gra z każdym po dwa razy, mecz i rewanż, „ u siebie” i „na wyjeździe”.
Idąc dalej, sposób przeprowadzenia rozgrywek w tym sezonie oraz sposób klasyfikacji PZPN powtórzył również w Uchwale 2 Ligi. Zgodnie z art. 10 Uchwały 2 Ligi, „każda drużyna rozgrywa z pozostałymi drużynami dwa spotkania, jedno jako gospodarz, jedno jako gość”. Nie trzeba tłumaczyć, że w tym sezonie daleko nam jeszcze do takiej sytuacji.
Ktoś powie, że sytuacja jest szczególna. Oczywiście sytuacja jest szczególna i potrzeba szczególnych rozwiązań, jakkolwiek zgodnych z prawem (które sami ustaliliśmy).
W mojej ocenie, Zarząd PZPN niestety wykazał się w tym względzie najdelikatniej mówiąc niekonsekwencją co do przestrzegania przepisów, które sam ustanowił. Co więcej sytuacja ta pokazała niedoskonałości regulacji PZPN. Już sam fakt powtarzania tych samych postanowień w kilku regulacjach (np. przepis o konieczności rozegrania dwóch spotkań w Uchwale Ogólnej i Uchwale 2 Ligi) pokazuje brak harmonii w przepisach, który może prowadzić m.in. do wątpliwości interpretacyjnych. Dla obrony postanowień Zarządu PZPN, należy zwrócić uwagę, że Uchwała o zakończeniu rozgrywek była podejmowana z pewnością „pod presja czasu” i ma pewne „furtki”. I bardzo dobrze, że one jednak zostały wprowadzone, bo dają czas na refleksję, która jest tutaj niezbędna. W mojej ocenie skorzystanie z nich będzie bowiem konieczne. Pierwsza „furtka” to zapis, że zakończenie rozgrywek będzie tylko w sytuacji, gdy niemożność ich przeprowadzenia wynikać będzie z decyzji właściwych władz. Po drugie zaś, nawet gdyby tak się stało, to nie znaczy, że automatycznie stosuje się Uchwałę o zakończeniu rozgrywek. W takiej sytuacji bowiem, decyzje podejmują odpowiednio: Zarząd PZPN, Komisja ds. Nagłych PZPN lub Zarządy Wojewódzkich Związków Piłki Nożnej. A więc… wszystko jeszcze jest możliwe, bo na dzień dzisiejszy nie ma decyzji tych organów o zakończeniu rozgrywek, a na skutek przełożenia EURO 2020 na kolejny rok, możliwe jest (przynajmniej teoretycznie) dokończenie rozgrywek. Wobec #zostanwdomu i #koronawirus, czasu do przemyśleń może być aż nadto. Również dla drużyn zagrożonych spadkiem, które maja czas przygotować się do odpowiednich działań.
Rozumiem, że Uchwała o zakończeniu rozgrywek była próba wyjścia z sytuacji, ale mając na uwadze fakt, że dzisiaj piłka nożna to nie tylko sport, ale również biznes, trudno mi sobie wyobrazić, że którakolwiek z drużyn, która „ucierpi” na sytuacji i spadnie z ligi, nie będzie starała się dochodzić swych praw lub/i odszkodowań we właściwych instytucjach.
[i] Art. 2 Uchwały z dnia 12 marca 2020 r., źródło: https://www.pzpn.pl/federacja/aktualnosci/2020-03-12/komunikat-polskiego-zwiazku-pilki-noznej
[ii] Np.: https://stal1938.pl/aktualnosci/oswiadczenie-stali-stalowa-wola-p-s-a/
[iii] https://www.pzpn.pl/public/system/files/site_content/635/2764-STATUT%20PZPN%20AKTUALNY.pdf
[iv] https://www.pzpn.pl/public/system/files/site_content/635/265-organizacja_rozgrywek(2).pdf
[v] https://www.pzpn.pl/public/system/files/site_content/635/3069-Regulamin%202.%20Liga%202019.2020.pdf
[vi] http://dziennikustaw.gov.pl/D2020000049101.pdf