…Jeżeli sam go stworzyłeś, to oczywiście, że TAK. Sprawa jest jednak nieco bardziej złożona w sytuacjach najczęściej spotykanych – gdy powierzysz wykonanie logo osobie trzeciej, a więc zazwyczaj profesjonaliście, grafikowi.
Nie jest tajemnicą, że odpowiednio dobrane i dopracowane logo to niewątpliwie najlepsza wizytówka przedsiębiorcy – szczególnie tego początkującego. Dobre logo przyciąga wzrok potencjalnych klientów, a prowadzone przez nas przedsiębiorstwo czyni bardziej rozpoznawalnym. Do kwestii logo dużą wagę przywiązują w szczególności start-up’y, dla których Internet często jest najważniejszym miejscem prowadzenia działalności, a jak wiadomo w sieci pierwsze wrażenie jest nieocenione. Świadomość wpływu logo na nasz wizerunek (zarówno pozytywny, jak i negatywny) sprawia, że dzisiaj wielu przedsiębiorców decyduje się (i słusznie) powierzyć wykonanie logo profesjonalnym grafikom komputerowym. To właśnie kwestie związane z powierzeniem wykonania logo będą przedmiotem mojego wpisu.
Rozróżnijmy trzy najczęstsze sytuacje, w których wykonanie logo zostało powierzone profesjonaliście:
- Logo wykonuje pracownik – osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę w naszym przedsiębiorstwie – co do zasady, pracodawca nabywa autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez pracownika utworu (tutaj np. logo), jeżeli utwór powstał w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
- Logo wykonuje osoba, w ramach obowiązującej umowy zlecenie – nie jest to umowa o pracę, w związku z czym konieczne jest zawarcie odrębnej umowy o przeniesienie majątkowych praw autorskich lub udzielenie licencji do korzystania z logo (poniżej wytłumaczę różnicę).
- Logo wykonuje osoba w ramach umowy o dzieło – najczęstsza sytuacja (grafik, agencja reklamowa). Oprócz umowy o dzieło, do korzystania z logo konieczna jest umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich lub udzielenie licencji do korzystania z logo.
Zanim przejdę do opisu konkretnych przykładów, wyjaśnię (w dużym skrócie i uproszczeniu) różnicę pomiędzy przeniesieniem praw autorskich, a udzieleniem licencji na korzystanie z utworu (KAŻDE LOGO jest UTWOREM). Zakres praw autorskich majątkowych stanowi prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji („sposoby korzystania”) oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Prawa autorskie majątkowe można przenieść na inną osobę, podmiot – jest to przeniesienie trwałe, można dalej rozporządzać takim prawem, podobnie jak prawem własności do rzeczy. Udzielenie licencji, to wyłącznie „pozwolenie” na korzystanie (i ewentualnie pobieranie pożytków z utworu) na określonych przez strony warunkach – najczęściej jest limitowane okresem takiego korzystania, zakresem terytorialnym itp.
Powierzenie wykonania logo, najczęściej będzie kwalifikowane jako umowa o dzieło (nieważne, że nie zawarliście umowy pisemnej). Samo zlecenie wykonania logo nie musi upoważniać Was do korzystania ze „swojego” logo w ramach znaku graficznego Waszego przedsiębiorstwa. Jakkolwiek dziwnie to zabrzmi, nasze ustawodawstwo dopuszcza możliwość, żeby sobie zamówić logo i np. schować do szuflady albo po prostu mieć zapisane w pamięci komputera… Pytanie o celowość takiego postępowania pozostawiam Wam bez odpowiedzi (z drugiej strony czemu ktoś nie mógłby tak móc zrobić?!) Do swobodnego korzystania z zamówionego logo konieczne jest zawarcie umowy przeniesienia praw autorskich majątkowych do utworu (logo) lub udzielenie przez twórcę logo licencji na korzystanie z logo. Każdorazowo konieczne jest też określenie konkretnych pól eksploatacji do korzystania z logo – a więc określenie, jak z logo macie zamiar korzystać.
Oczywiście bardziej korzystnym z punktu widzenia przedsiębiorcy, jest przeniesienie praw autorskich majątkowych, niż udzielenie (wyłącznie) licencji do korzystania z utworu. Po uzyskaniu praw autorskich majątkowych do logo, będziecie mogli w przyszłości takim prawem rozporządzić. Ma to ogromne znaczenie, dla tych, którzy w przyszłości będą chcieli zbyć przedsiębiorstwo – rozpoznawalne logo będzie z pewnością okolicznością wpływającą na wartość przedsiębiorstwa. Czasem logo (znak graficzny) przedstawiają wartość samą w sobie, pomimo zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Na rynku jest wiele przykładów „reaktywowanych” przedsiębiorstw, np. FRUGO. Za każdym razem nowy właściciel musiał nabyć prawa do logo oraz nazwy – widać to szczególnie w dzisiejszym zamiłowaniu przedsiębiorców do marek rodem z PRL-u.
Kończąc, warto zwrócić uwagę na jeden bardzo istotny szczegół: zarówno udzielenie licencji do wyłącznego korzystania z logo (art. 67 ust. 5 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), jak i umowa o przeniesienie praw autorskich majątkowych (art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) dla swej ważności wymagają zachowania formy pisemnej. Innymi słowy, żeby udzielić licencji wyłącznej lub przenieść prawa autorskie majątkowe do utworu konieczne jest sporządzenie umowy co najmniej w zwykłej formie pisemnej.
Niestety, moja praktyka zawodowa pokazuje, że zdecydowana większość przedsiębiorców, szczególnie młodych nie ma uregulowanej kwestii korzystania z własnego logo. Innymi słowy, bardzo często nie mogą korzystać z „własnego” logo… Stąd pytanie postawione przeze mnie w tytule bynajmniej nie było prowokacją.
Zapraszam do komentowania i zadawania pytań.